عادل فردوسی پور را دوست دارم اما . . .
چند سالی هست که پیگیری مداوم بازی های ملی به خصوص مقدماتی ها را کنار گذاشته ام . تنها چیزی که می پرسم نتیجه است . عمدتا این چند سال حین پخش بازی های ملی در خیابان بوده ام و از خلوت خیابانها لذت برده ام . با این استدلال که :"چرا باید از بی کفایتی فلان مدیر من هم حرص بخورم و ناراحت شوم و گاها ً مثل دوران نوجوانی اشک بریزم . "
تنها چیزی را که نه مداوم اما به کثرت می بینم برنامه ی نود است . نود برنامه ای است که بی رو دربایستی با فوتبال به صورت رو در رو برخورد می کند . این ادبیات در کشور ما کم نظیر بود و دلیل موفقیت این برنامه نیز همین است . اقبال عمومی از این برنامه نتیجه ی یک خط مشی کلی در آن است و آن هم انتقاد بی رو دربایستی . یعنی هرکس بیاید و حرفش را بزند . در عصر امروز ما که به قول یکی از دوستان " هیچ هاله ی تقدسی دور سر هیچ کسی نیست "و هیچکس از انتقاد بیمه نیست و معصومیت برای هیچ فردی در جوامع رقم نخورده می توان گفت تمرین یک دموکراسی رسانه ای در برنامه ی نود به خوبی اجرا می شد .
اما چند وقتیست که این برنامه هم روند افتادن از لبه ی دیگر پشت بام را پیش گرفته است . شاید هم مهمترین دلیل آن خود عادل فردوسی پور باشد . فردی که خود تهیه کننده و هم مجری این برنامه ی خوب و پرطرفدار تلویزیونیست . عادل برای هیچ ایرانی چه فوتبال دوست و چه غیر فوتبالی ناشناخته نیست . می توانم بگویم برای همین اکثریت محبوب نیز هست .
اما ادبیات عادل کم کم رو به تغییرات می رود . آنچه که در برنامه ی خوب نود برای من دارد کمی آزاردهنده می شود اعمال سلیقه و احساس تکبر عادل فردوسی پور است . هیچکدام از ما برنامه ای که علی دائی پس از ناکامی های جام جهانی به شبکه ی سه آمد را یادمان نمی رود . عادل فردوسی پور با انتخاب فیلمهایی از دوران شروع کار دائی به او کاملا آشکارا طعنه زد که مردم تورا علی دائی کردند . اما خودش گویا این روزها فراموش کرده که مردم تنها طرفداران برنامه اش هستند . از روزهایی که او هم مثل دائی یک کت رنگ روشن گشاد می پوشید و در یک استودیوی تنگ با تنها یک دوربین و با دکوری ساده روی آنتن شبکه ی سه می رفت تا امروز او نیز خوش تیپ تر شده است . دلم نمی خواهد روزی این برنامه را هیچ فرد دیگری جز او اجرا کند اما روندی که او پیش گرفته کم کم به سمت عدم محبوبیتش پیش می رود . برنامه ی نود یک فضای خوب برای به چالش کشیدن تمامی نقاط ضعف و قوت فوتبال یک کشور است . از لیگ تا فوتبال رنجور و بیمار ملی .
اما آیا ادبیات پرسشی عادل در این سمت و سو قدم بر می دارد ؟
برای مثال درتمامی سوال گونه هایی که عادل از کارشناسان می پرسد همیشه سوال و جواب توامان همراهند . به این جمله ها دقت کنید :
آقای X شما فکر نمی کنید که ...............؟
حضور شما قطعا باعث ................. میشه دیگه ؟
برای رفع مشکلات تیم شما .......... رو انجام خواهید داد دیگه ؟
. .
یا برای کارشناسان داوری :
عادل : این صحنه خطا نیست ؟
کارشناس : خیر.
- الان با دست میزنه خطا نیست ؟
- نخیر
- کاملا مشخصه که توپ رو با دست میزنه . خطا نیست ؟
- نخیر
- شما پس اعتقاد دارید که خطا نیست .
- نخیر .
- خب پس این صحنه با اینکه بازیکن با دست توپ رو می زنه خطا نیست .
- نخیر .( کارشناس داوری بالجبار باید آئین نامه را برای هزارمین بار بخواند و می خواند .)
((عادل سری می جنباند و لبخند تمسخری رو به دوربین می زند. و با چند کاغذی که روی میزش هست بازی می کند . ))
- خب حالا این اعتقاد شماست. بریم صحنه های بازی بعدی رو ببینیم .
البته خوشبینانه ترین نگاه به این نوع برخورد عادل فردوسی پور این است که او شاید با این همه سال تجربه در اجرای برنامه های تلویزیونی زنده هنوز ادبیات و فن پرسش و پاسخ را در رسانه نمی داند . بااینکه ما می دانیم که در مصاحبه هرگز حق نداریم صحبت مصاحبه شونده را قطع کنیم . هرگاه احساس کردیم فرد مورد نظر از مسیر اصلی سخن منحرف شده با گفتاری مناسب مسیر گفتگو را به جریان صحیحی هدایت کنیم . چیزی که این روزها در نود خبری از آن نیست .
آنچه می بینیم جنجال آفرینی است . حرفهایی که لزومی برای مطرح شدن ندارند . اگر سوالی پرسیده می شود عمدتا ً سوال اکثریت مردم نیست . سوالات شخصی عادل است . گفتمان به سمت و سوی خوبی هدایت نمی شود تا بیننده متوجه مسائل مهمی بشود . به سمت مصاحبه شونده یک تیر شلیک می شود و او نیز باید دقایق طولانی پیرامون دفاع از حیثیت خود حرف بزند و حرفهای اصلی و مهم نیز ناگفته می ماند .
وظیفه ی عادل عزیز هدایت گفتمان با یک روش زیرکانه به سمت استخراج اطلاعات و آگاهی بیننده است . ولی آنچه این روزها می بینیم بحث و جدل بین دو نفر است و بس . هریک میخواهد خود را اثبات کند . که مسیر صحیحی نیست .
آنچه مسلم است اطلاعات عمومی خوب و جامع عادل فردوسی پور و مطالعات پر حجم و به روزش همیشه مفید و دوست داشتنی است . اما فن اجرای یک برنامه ی تلویزیونی گویا این روزها در عادل فردوسی پور کمرنگ تر شده .
شاید به همین دلیل در برنامه ی دیشب به جای آنکه به ایرادات تصمیم گیری در فدراسیون فوتبال برسیم ، تماشاچی یک جنگ کلامی طولانی بین مجری و سرمربی جدید فوتبال بودیم .
امیدوارم با رعایت یک روش خوب در اداره ی بحث و مصاحبه ها کمی به سمت یادگیری گفتمان صحیح پیش برویم . تا مبادا رسانه ی ملی (به این دلیل می گویم ملی که چراغش از ثروت ملی روشن می شود . شاید بهتر بود بگویم رسانه ی نفتی !!!!!! ) بودجه اش را صرف روی آنتن بردن جدال کلامی فلان مسئول با دیگری کند .
